Araştırmacılardan Antalya’nın endemik türleri için bir iyi bir kötü haber

Akdeniz Üniversitesi paydaşlığında yürütülen CONIFERA Projesi kapsamında Manavgat yangınından sonra endemik ve nadir bitki türleri için yapılan gözlemlerde Antalya orkidesi yeniden bulunurken Saman orkidesi türünün bölge popülasyonlarının neredeyse tamamen kaybolduğu ortaya konuldu.

Geçtiğimiz yaz yaşanan büyük yangın felaketi sonrasında Akdeniz Üniversitesi öğretim üyeleri, Manavgat’ta faaliyet gösteren yerel sivil toplum kuruluşları ve Antalya Orkidelerini ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Derneği uzmanları, yangın sonrasında doğal floranın etkilenme düzeylerinin saptanması amacıyla CONIFERA Projesi kapsamında bir yıllık periyotta arazi gözlemleri yaptı. Özellikle orman altında yayılış gösteren endemik ve nadir bitki türlerinin izlendiği arazi çalışmalarında yangından etkilenen alanın büyüklüğü ve alandaki bitki örtüsünün yoğun tahribatının etkisi gözler önüne serildi. Yangından etkilenmeyen bölgelerde Ophrys antalyensis (Antalya orkidesi) türünün bilim dünyasına tanıtıldığı tip lokasyonunda yeniden bulunması sevindirirken, Oymapınar baraj göleti yakın çevresinde yayılış gösteren Antalya endemiği Ophrys urtea (Saman orkidesi) türünün bölge popülasyonlarının neredeyse tamamen ortadan kalkması üzüntü yarattı.

ANTALYA ORMANLARI İÇİN “CONIFERA”

Akdeniz Üniversitesi, Antalya Orman Bölge Müdürlüğü ve Antalya İl Milli Eğitim Müdürlüğünün iştirakleriyle Antalya Orkidelerini ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Derneği tarafından yürütülen ve Avrupa Birliği fonlarıyla desteklenen “Conservation Implementation on Forest Endangered Resources of Antalya-CONIFERA” projesi kapsamında Antalya ormanlarında yayılış gösteren ve kritik olarak tehlike altında kırk hedef bitki türü üzerine izleme ve koruma çalışmaları yapılıyor. “Conifera” Latince’de “kozalak veren” anlamına geliyor ve Antalya bitki çeşitliliğine ev sahipliği yapan ve tür sayısı bakımından oldukça zengin ormanları temsil ediyor.

YERİNDE TÜR İZLEMELERİ ÇOK ÖNEMLİ

Yaşanan orman yangınları sonrasında revize edilen CONIFERA projesiyle, yayılış bölgelerinde yerinde değerlendirilen türlere ait popülasyonların yangından etkilenme durumları kayıt altına alınmaya başlandı. Yürütülen izleme çalışmalarında türlerin gelecek nesilleri üzerindeki baskılar ortaya konmaya çalışılırken, yangın riskine maruz bölgelerde bulunan türlerin korunması için ek önlemler ortaya koyuluyor. Manavgat ve yakın çevresindeki orman altı florası üzerine gözlemler yapan Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İ. Gökhan Deniz, Antalya’nın zengin biyolojik çeşitliliğinin en önemli göstergelerinden birinin endemik türleri olduğunu kaydetti. Gençler (Manavgat) yakın çevresinde yapılan arazi çalışmalarında yeryüzünde sadece Antalya ormanlarında yayılış gösteren ve yaklaşık 10 yıldır bölgede görülmeyen Antalya orkidesi türünün yeniden saptamış olmasından duyduğu mutluluğu dile getirdi. Deniz, “Antalya’nın zengin bitki çeşitliliğinde iklimsel ve topografik yapı değişikliğinin büyük önemi var. Antalya orkidesi, bilimsel adını da güzel Antalya’mızdan alan oldukça lokal bir tür. Bilim dünyasına tanıtıldığı Gençler çevresinde yangından etkilenmeyen bölgede gösterişli çiçekleriyle etkileyici türün yeniden gözlemlenmiş olması biyolojik çeşitliliğimizin devamlılığı açısından çok önemli” diye konuştu.

SAMAN ORKİDESİ İÇİN ÜZÜCÜ HABER

Diğer yandan araştırma ekibi tarafından yangının yoğun yaşandığı bölgede yayılış gösteren ve yeryüzünde sadece Manavgat yakın bölgesinde bulunan Saman orkidesinin Oymapınar popülasyonunun neredeyse tamamen ortadan kalktığının tespiti ise büyük üzüntü yarattı. Türe ait bölge bireylerinin büyük çoğunluğu Oymapınar-Tilkiler arasında yanan alanda yer aldığını söyleyen CONIFERA Projesi izleme uzmanlarından Orm. Yük. Müh. Süleyman Kaçar türün iki ana yayılış alanından birinin Taşağıl, diğerinin ise Oymapınar olduğunu belirtti. Kaçar, “Saman orkidesi yaklaşık 10-15 cm boyunda kısa bir bitki olmakla birlikte sarı kenarlı çiçekleriyle hemcinslerinden ayrılan bir yapıya sahip. CONIFERA Projesi kapsamında yer alan türler üzerine yaptığımız izlemelerde yanan alanlarda yayılış gösterenler ayrı bir öneme sahip. Toprakaltında yumrulu türlere ait bireylerin yangından kısmen korunarak sadece bir yıl sonra çiçeklendiğini görmek üzüntümüzü bir miktar da olsa hafifletiyor. Bu yüzden sahaların korunumu ve doğaya kendini yenileme şansının sunulması oldukça gerekli” dedi.

Saman Orkidesi – Ophrys urteae

Antalya Orkidesi-Ophrys antalyensis

DOĞANIN KENDİNİ YENİLEME GÜCÜ İNANILMAZ

Arazi incelemelerini yerinde değerlendiren Proje Koordinatörü Pınar Kınıklı, “Orman altında yayılış gösteren endemik ve nadir bitki türlerinin araştırılması, tanıtılması ve korunmasına odaklanan CONIFERA projesi için bölgede yaşanan orman yangınları projeyi farklı bir sürece götürdü. Bu kapsamda üzerinde çalışma yaptığımız bölge türlerinin yangından oldukça olumsuz etkilenmiş olduğunu saptadık. Alanda yaptığımız çalışmalarda felaketin büyüklüğü bizi son derece üzmüş olsa da, bir yıl gibi kısa zamanda doğanın kendini yenilemeye başladığını görmüş olmak sevindiriciydi. Proje kapsamında Antalya Orman Bölge Müdürlüğü’nün personelleri ve Manavgat’ta faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının işbirlikçi yaklaşımları, konuya olan ilgileri bu alanların korunması konularında sağlam adımlar atılacağı yönündeki görüşlerimizi pekiştirdi.” şeklinde açıklamalarda bulundu.

Saman Orkidesi – Ophrys urteae